Het is het jaar 2033. Yaïr is derdejaars student autoschadehersteltechniek. Hij is net begonnen met het keuzedeel “Werken met een Industriële Robot”. Hij maakt de opdrachten op zijn stageplek en krijgt hierbij voortdurend feedback van zijn coach, medestudenten, zijn leidinggevende en collega’s. Hij maakt opdrachten, ontwikkelt producten en wordt geobserveerd door alle bovenstaande partijen. Bij elke opdracht krijgt Yaïr feedback van zijn coach, waarna Yaïr de kans krijgt om zijn opdrachten te verbeteren. De definitieve producten, resultaten en feedback horend bij deze opdrachten zijn straks ook voor de beoordelaar van Yaïrs examen te zien. Yaïr hoeft daardoor niets meer voor het examen te doen. Een goed onderbouwde selectie van wat hij in het leerprogramma heeft gemaakt, wordt gebruikt om hem te beoordelen. In een eindgesprek bespreken de beoordelaar en Yaïr zijn resultaten. De beoordelaar ziet dat Yaïr een observatie opnieuw heeft laten afnemen, nadat hij flink wat feedback van zijn coach had gekregen. De beoordelaar vraagt Yaïr om te vertellen over de verschillen tussen de eerste en de tweede observatie, en wat hij hiervan heeft geleerd. Yaïr legt dit goed uit, en slaagt met vlag en wimpel voor het keuzedeel!
Een andere mogelijkheid is dat het examen van Yaïr zich afspeelt via Virtual Reality. Yaïr krijgt tijdens dit examen een industriële robot te zien die niet meer blijkt te werken. Yaïr kan de robot van alle kanten bekijken, moertjes en schroefjes aandraaien en de software van de robot bekijken en aanpassen. De examentaak van Yaïr is om zijn probleemoplossend vermogen en de kennis uit het keuzedeel te gebruiken om de robot weer aan de praat te krijgen. Bij dit examen beoordeelt niet alleen Yaïrs beoordelaar of het probleem met de robot goed is opgelost; ook de robot zelf laat zien of Yaïrs oplossing goed heeft gewerkt. De robot maakt hier een rapport over, waarin hij de oplossing van Yaïr vergelijkt met de oplossing van andere studenten uit hetzelfde cohort. Dit rapport wordt automatisch toegevoegd aan de examendocumenten die de beoordelaar inziet. De beoordelaar bekijkt het rapport van de robot en ziet dat Yaïr het softwareprobleem goed heeft opgelost, maar wel op een andere manier dan zijn medestudenten. Yaïrs oplossing laat een hoge mate van creativiteit zien. De beoordelaar geeft Yaïr daardoor een hoog cijfer.
Op dit moment zijn deze voorbeelden van Yaïr nog toekomstmuziek. We zien echter wel dat er grote vernieuwingen onderweg zijn, zowel in examinering als in het onderwijs. Vooral omtrent digitalisering van het onderwijs is er nog veel mogelijk. Denk bijvoorbeeld eens na over een leerplatform dat alle resultaten van opdrachten en feedback automatisch met elkaar vergelijkt, net als de robot uit het voorbeeld van Yaïr. Het wordt dan inzichtelijk hoe lang een student over een opdracht heeft gedaan en wat hiervan het resultaat is. De coach en beoordelaar zien in objectieve cijfers welke groei een student heeft gemaakt en of dit vergelijkbaar is met de rest van zijn klas en/of het gehele leerjaar. De coach haalt hieruit belangrijke informatie over zijn eigen instructievaardigheden: wanneer een hele klas minder is gegroeid in een bepaalde vaardigheid dan gemiddeld, weet de coach dat deze vaardigheid meer aandacht nodig heeft in het curriculum. Of wanneer een klas juist bovengemiddeld groeit in een bepaalde vaardigheid, kan de coach (succesvolle) lesmethodes overdragen aan collega’s.
Voor dit soort verregaande ontwikkelingen is de examinering van keuzedelen een perfect oefengebied. Het is namelijk gemakkelijker om de examinering van een keuzedeel anders in te richten, dan de examinering van een geheel onderwijsprogramma. Zoals met alle vernieuwingen moet er ruimte zijn om fouten te maken en hiervan te leren. Want, zoals elke onderwijsmaker weet: van je fouten kun je leren. Net als Yaïr. We nodigen iedereen daarom uit om met ons na te denken over het vernieuwen van examinering. Wij zijn gespecialiseerd in examinering van keuzedelen en schuwen geen grootschalige vernieuwingen. Samen met de kennis, ervaring en inspiratie van het onderwijsveld kunnen we de wereld van examinering veranderen. Hierdoor kunnen de voorbeelden van Yaïr werkelijkheid worden!